به گزارش خبرگزاری مهر، سازمان نظام دامپزشکي جمهوري اسلامي ايران با صدور اطلاعیه ای به بهانه سيزدهم تيرماه، خواستار بازگرداندن روز ملي مبارزه با بيماري‌هاي قابل انتقال بين انسان و حيوان (زئونوزها) به تقویم رسمی کشور شده؛ مناسبتي که در سال ۸۵ از تقويم رسمي کشور حذف شده است.
در این اطلاعیه آمده است: «يکصدوسي سال از ششم ژوييه سال ۱۸۸۵ ميلادي، که در آن روز پسر بچه ۹ سالهاي به نام جوزف مايستر در حالي که از ۱۴ نقطه بدن توسط يک سگ هار مجروح شده بود، به لويي پاستور مراجعه نمود و پاستور وي را با روش واکسيناسيون ابداعي خود از ابتلا به هاري نجات داد؛ مي‌گذرد، و چه انتخاب نيکويي که چنين روزي در تقويم رسمي کشورمان به نام «روز ملي مبارزه با بيماري‌هاي قابل انتقال بين انسان و حيوان» نامگذاري شده بود؛ هر چند که در چند سال اخير چنين روزي از تقويم رسمي کشور حذف شده است و جا دارد سياستگزاران بهداشتي بر بازگشت اين مناسبت به تقويم رسمي کشور از هيچ کوششي دريغ نکنند.
اين روز فرصت گرانبهايي براي بازخواني نقش دامپزشکان در حوزه بهداشت عمومي به عنوان سربازان خط مقدم پيشگيري و مبارزه با زئونوزها است. امروزه اهميت زئونوزها بر کسي پوشيده نيست. ايجاد خسارت‌هاي گاهاً شديد و جبران‌ناپذير اقتصادي و بهداشتي و عوارض احتمالي بيماري، گهگاهي صنعت عظيم گردشگري را نيز با چالشي جدي مواجهه مي‌سازد. امروزه خطر ابتلا به زئونوزهاي نوپديد و بازپديد، نگراني‌هاي زيادي را به خود اختصاص داده است. از سوي ديگر بحران خشکسالي و تغييرات اقليمي و آب‌وهوايي نيز چالشي نوين در عرصه کنترل و پيشگيري بيماري‌ها محسوب مي‌شود.
در شرايط حساس کنوني بهداشتي در جهان و منطقه که خطر رخداد بروسلوز، سل، هاري، ليشمانيوز جلدي و احشايي، لپتوسپيروز و ساير زئونوزهاي قديمي هم‌چنان پابرجاست، آنفلوانزاي پرندگان، تب کريمه- کنگو، ابولا، سندرم تنفسي خاورميانه (مرس) و تب دنگ- که امروزه بيش از ۵/۲ بيليون نفر در بيش از ۱۰۰ کشور جهان تنها در معرض خطر ابتلا به اين بيماري هستند- توجهات زيادي را به خود جلب کرده است. شايد بر اساس همين اهميت بيماري‌ها باشد که شعار سال جاري جامعه جهاني دامپزشکي «بيماري‌هاي ناقل- زاد (Vector-borne) بالقوه زئونوتيک» انتخاب شده است.
بر اساس تعريف سازمان جهاني بهداشت (WHO)، هر گونه بيماري يا عفونتي که به طور طبيعي بين حيوانات مهره‌دار و انسان انتقال مي‌يابند؛ به عنوان بيماري‌هاي قابل انتقال بين انسان و حيوان (زئونوزها) شناخته مي‌شوند. از بين ۱۴۱۵ عامل بيماري‌زاي شناخته شده در انسان، ۸۶۸ مورد (۶۱ درصد) از طريق حيوانات به طور مستقيم يا غير مستقيم انتقال مي‌يابند. طي ۴۰ سال اخير، بسياري از بيماري‌هاي عفوني جديد شايع شده که بخش وسيعي از آن‌ها جزء گروه بيماري‌هاي قابل انتقال بين انسان و حيوان هستند. تعدادي از اين بيماري‌ها براي نخستين بار ظاهر شده، در حالي که بسياري از آن‌ها پس از دوره‌هاي خاموشي بار ديگر تظاهر نموده‌اند. اين عفونت‌ها که به عفونت‌ها يا بيماري‌هاي نوپديد (Emerging) و بازپديد (Re- emerging) معروف هسند؛ به ۱۷۵ مورد (۱۲ درصد) از عوامل بيماري‌زاي انساني را در بر مي‌گيرند. از بين اين ۱۷۵ مورد، ۱۳۲ مورد (۷۵ درصد) عوامل بيماري‌زايي بوده که از حيوانات به انسان سرايت مي‌کند. از طرفي ديگر در موضوع بيوتروريسم كه طي سالهاي اخير مورد توجه ويژه‌اي قرار گرفته، عوامل بيماري‌هاي قابل انتقال بين انسان و حيوان نقش ويژه‌اي دارند. از بين حدود ۳۰ جنگ افزار بيولوژيك شناخته شده، جز چند مورد استثنا همه آن‌ها از عوامل بيماري‌هاي حيواني محسوب مي‌‌گردند. نمونه‌هايي چون سياه‌زخم، طاعون، بروسلوز، تب‌‌هاي خونريزي دهنده و غيره از آن جمله‌اند. از اين رو، امروزه گروه بيماري‌هاي قابل انتقال از حيوانات به انسان با اهميتي ويژه روبه رو بوده و توجهات خاصي را طلب مي‌نمايد.
نيم قرن پيش، بيش از ۶۰ درصد جمعيت ايران در روستاها و عشاير سكونت داشتند و عمده بيماري‌هايي كه موجب ابتلا و مرگ‌و‌مير مي‌شدند؛ بيماري‌هاي واگير بودند. هر چند امروزه بنا بر برآورد مرکز آمار ايران، جمعيت كشور به بالاي ۷۷ ميليون نفر رسيده است و بيش از ۷۱ درصد آن شهرنشين شده‌اند، اما به علت افزايش جمعيت شهرنشين و بهبود نسبي وضعيت اقتصادي، اجتماعي و خدمات بهداشتي، برخي بيماري‌هاي واگير و مسري جاي خود را به بيماري‌هاي غيرواگير كه به نام «بيماري‌هاي ناشي از شهرنشيني» خوانده مي‌شوند (مانند بيماري‌هاي قلبي-عروقي، حوادث و سوانح، سرطان‌ها و بسياري ديگر) داده‌اند و ظاهراً اهميت سابق را ندارند. اما برخي از بيماري‌هاي واگير كه به عنوان «بيماري‌هاي فراموش شده مناطق گرمسيري (NTD)» شناخته شده‌اند؛ ارتباط نزديكي با عوامل محيطي هم‌چون از بين رفتن جنگل‌ها، سد سازي، شهرنشيني و مهاجرت افراد غير ايمن به نقاط پر خطر دارند. اين بيماري‌ها نه در دنيا و نه در كشور ما نه تنها در حال كاهش نيستند، بلكه روند رو به افزايشي داشته‌اند. يكي از علت‌هاي مهم اين امر، توسعه بي‌رويه شهرك‌هاي اقماري اطراف شهرهاي بزرگ، افزايش جمعيت جوندگان وحشي مخزن بيماري‌ها و همچنين ناقلان آن‌ها، جابه‌جايي و مهاجرت افراد و سكونت گروه‌هاي غيرمصون در مناطق آلوده و نيز سكونت افراد آلوده در مناطق اندميك و مستعد تبديل به كانون بيماري‌ها است. از طرف ديگر دوره درماني نسبتاً طولاني و گران و داراي عوارض جانبي برخي از اين بيماري‌ها نيز بر اهميت آن‌ها مي‌افزايد. بسياري از اين بيماري‌ها تقريباً به طبقه‌ي محروم اختصاص يافته است و بر خلاف ساير بيماري‌هاي واگير گاهي به سرعت قابل كنترل نيست.
افزايش جمعيت ساکنان کره زمين، تغييرات اقليمي و آب‌وهوايي، تغيير الگوي زندگي افراد، تسهيل و کوتاه شدن زمان مسافرت‌ها، تغيير حساسيت‌هاي ميزبان‌هاي انساني و حيواني نسبت به ابتلا به بيماري‌ها، زمينه‌ي انتقال سريع عوامل عفوني را فراهم ساخته است. انتشار هر از چندگاه سويه‌هاي مختلف ويروس آنفلوانزا در سطح جهان در جمعيت‌هاي انساني، دامي و پرندگان پديده‌اي مهم است كه گاهي بدون ارتباط با يكديگر و گاهي نيز در اثر ارتباطات بين آن‌ها و در اثر تغييرات بزرگ و کوچک ژنتيکي مشاهده مي‌شود.
در شرايط حساس کنوني جهان و به‌ويژه شرايط خاص منطقه که متأثر از فعاليت‌هاي بشر، رخداد جنگ‌هاي فرقه‌اي و تروريسم بين‌المللي، فقر، مهاجرت و سوء تغذيه و اختلالات رواني ناشي از آن‌ها و همچنين تغييرات بوم‌شناختي ناشي از خشکسالي و بروز دگرگوني‌هاي اقليمي و آب‌وهواي جديد مي‌باشد، خطر گسترش بيماري‌هاي قابل انتقال بين انسان و حيوان بيش از هر زمان ديگر جامعه‌ي بشري را تهديد مي‌کند. سلامت انسان و حيوان و حتي گياه و محيط زيست هم‌چون يک شبکه به هم پيوسته هستند که هر گونه اختلال در هر يک از آن‌ها مي‌تواند عوارض جدي و پيش بيني نشده‌اي را به دنبال داشته باشد.
در اين ميان سازمان نظام دامپزشکي جمهوري اسلامي ايران به عنوان متولي سازماندهي ظرفيت‌هاي بخش خصوصي در عرصه‌ي دامپزشکي با برخورداري از بيش از ۳۲ هزار عضو، آمادگي خود را جهت ارايه هرگونه خدمات دامپزشکي توسط همکاران پرتلاش و مجرب خود در سطح کشور و منطقه اعلام مي‌دارد.
اميد است با توجه به اهميت زئونوزها، روز سيزدهم تيرماه که با همت جمعي و توسط عده‌اي از همکاران فرهيخته و صاحبنظر پيشنهاد شده بود و از سال ۱۳۸۵ از تقويم مناسبتي کشور حذف شده مجدداً به عنوان يک مناسبت در تقويم رسمي کشور درج شود و شوراي هماهنگي کنترل بيماري‌هاي قابل انتقال بين انسان و حيوان (زئونوزها) - مصوب ۱۳۷۵/۰۲/۰۲ هيأت وزيران- احيا شود.»
نظر شما